De Eerste Eigenaars van Barelsteyn



De oudste leden van de familie Van Barel waarvan in documenten melding wordt gemaakt, zijn Swalu of Swalen van Barel en Abo van Baerle. Swalu van Barel ontginde het Swaluwveld dat zich situeerde op de plaats van het huidige Fort van Bornem (bron J. Mees). Het Swaluwveld of Swaelevelt werd reeds als dusdanig genoemd in de leenrol van 1373. Op de kaart van Pieter Meysmans uit 1676 was het reeds onderverdeeld in verschillende percelen met de smalle zijde tegen de Steenweg op Oppuurs. In 1659 lezen we Swalevelt, maar later komt ook de naam Swaluvelt voor.

Abo van Baerle ontginde het Absveld. De huidige Absveldstraat verwijst naar dit leen. Het Absvelt situeerde zich tussen de Sint Amandsesteenweg en de Barelstraat. De oudste vermelding is te vinden in de schatting van Bornem (1318). In latere tijden had de kerk van Bornem een groot belang in dit beloop. Zo werd vanaf 1680 tot aan de Boerenkrijg op een stuk van verschillende dagwand groot, per jaar een pot wijn als wijnrente betaald, door achtereenvolgens Jan Van Haver, Adriaan Moens, de Wezen Moens, Joos Van Hoorick en Gillis Van Grootven. Ook in de quohiersettinghe van 1659 werd dit stuk vermeld onder de naam Hoogen Hoff.

De familie van Baerle ontginde tevens het Barelveld (ook Barlevelt of Baerlevelt genoemd). Het was gelegen tussen de Sint Amandsesteenweg en de Barelstraat. Op de kaart van Pieter Meysmans uit 1676 is het als een groot rechthoekig veld getekend met een oppervlakte van meer dan 2500 roeden. Het veld werd in twee gesneden door wat nu nog de Bareldreef wordt genoemd, en die uitkomt op het Barelsteyn. In de leenrol van 1373 lezen we "...vul leen gheleghen up Baerlevelt...". In de kerkrekeningen wordt het meestal aangeduid als Barelvelt.

Ook het Cleembroek werd door de familie Van Barel ontgonnen. Het Cleembroek situeerde zich tussen de oude Frankische Kluishoeve (De Cluyse) op het einde van de Kluisstraat en de Barelstraat. Het strekte zich uit achter het Barelsteyn. De oudste schrijfwijze die gevonden werd dateert uit 1318 en geeft Cleenbroeck en Clenebroec. Ook de franse benaming Petit Broeck werd gevonden, zodat we kunnen stellen dat men eigenlijk Klein Broek bedoelde. Zo vinden we ook in de kerkrekeningen van 1705 tot 1720 Cleynbroeck geschreven. Oudere schrijfwijzen geven dan weer Clembroeck (1599) en Cleembroeck (1640). De kaart van C. Popp uit 1860 geeft dan weer Kleenbroeck.